بررسی تأثیر ماهواره بر پوشش دختران دبیرستانی (2)
سه شنبه, ۲ شهریور ۱۴۰۰، ۰۸:۱۴ ب.ظ
نویسندگان:
دکتر سیدرضا صالحی (1)
هیلدا ملکی راسته کناری (2)
دکتر سیدرضا صالحی (1)
هیلدا ملکی راسته کناری (2)
فرآیند جهانی شدن که آنتونی گیدنز آن را وابستگی متقابل در همه عرصه ها می نامد، فرد را از حیات تک بعدی، ساده انگارانه و محدود سنتی خارج می کند و مجموعه ای از آمال و آرزوها و چشم اندازها را در ذهن او ترسیم می نماید. ارتباطات گسترده جهانی و ظهور چشمگیر ماهواره ها، فناوری های اطلاعاتی عرض زندگی بشر را فراخ نموده است و نمایش توانمندی های دیگر ابنای بشر، مخاطبان امواج حامل پیام و اطلاعات را به حرکت و نوگرایی و اختراع و ابتکاری برای ابراز وجود، دعوت می کند.
تمامی رسانه ها از ویژگی پیام رسانی برخوردارند، رسانه در همه تعاریف یا خود پیام است، یا اصلاً برای پیام رسانی به وجود آمده است، پیام نیز یا خود فرهنگ است یا برای انتقال فرهنگ انتشار یافته است. تمامی رسانه های همگانی بنا به ویژگی دارا بودن مخاطبان انبوه و امکان گسترش شبکه ارتباطی استعداد جهانی شدن را دارا می باشند، بنابراین چون و چرای جهانی شدن فرهنگ ابتدا به ویژگی های درخور رسانه ها باز می گردد.
ویژگی های عمده اطلاعات ارائه شده به واسطه فناوری ماهواره ای عبارتند از:
1- غیرارادی بودن آن از طرف جامعه مخاطبان، زیرا به اجبار و به صورت قهری مطرح شده و بدون اینکه امکان جدی در توسعه آن برای ملت ها مطرح شده باشد، رشد کرده است.
2- فراگیری وسیع آن؛
3- جالب و جذاب بودن محتوای آن،
4- دعوت به یکسانی فرهنگی و رفتاری توسط آن.
گاه پیشرفت وسایل ارتباط جمعی با یکپارچه سازی فرهنگی در جهان، یکسان فرض می شود. حال آنکه پیشرفت وسایل ارتباطی را نمی توان لزوماً با یکپارچه سازی فرهنگی یکی دانست. با این وجود نمی توان از تأثیر ماهواره ها در یکپارچه سازی فرهنگی غافل شد. از جمله کسانی که در این مورد به انتقاد پرداخته است، فرانسیس فوکویاما است. او این اندیشه را که جهانی شدن و توسعه ارتباطات منتهی به همگونی می شود و از فرهنگ ها سنت زدایی کرده و فرهنگ های محلی و ملی را محو می نماید، مورد نقد قرار می دهد. وی اعتقاد دارد که جوامع علی رغم همکاری های اقتصادی، خصوصیات فردی خود را حفظ می کنند. هرچند فرایند جهانی شدن در بعضی زمینه ها همگرایی ایجاد کرده است، اما عناصر عمیق تری در فرهنگ کشورها وجود دارد که همگرایی در آنها به آسانی به وجود نمی آید.
در مقابل فوکویاما، « مارشال مک لوهان » مدعی است که تأثیر ماهواره و فناوری اینترنت، زدودن تفاوت های زمانی- مکانی و اعلام عصر تازه ای است که باید آن را عصر « جامعه جهانی » نامید. در این عصر، زمان از حرکت باز ایستاده و مکان ناپدید شده است و همه اکنون در دهکده ای جهانی زندگی می کنند.
بنابراین رسانه های جمعی هم ابزار نشر فرهنگ توده هستند و هم عامل جهت دهنده اندیشه و احساس « نخبگان جامعه » و کم کردن شکاف میان دنیای درک و فهم برگزیدگان و عامه. همین کم کردن شکاف میان فهم برگزیدگان و عامه است که نوعی فرهنگ جهانی به وجود می آورد و در همه جای دنیا به صورت یکسان نمود می یابد.
14- انتقال فرهنگی (3)
انتقال فرهنگی، فرآیندی است که به آن وسیله، فرهنگ از طریق آموزش از نسلی به نسل دیگر منتقل می شود. فرهنگ را به طریق زیستی نمی توان به ارث برد. هر نسلی فرهنگ خویش را می آموزد و سپس آن را، همراه با تغییراتی که در عصر خود حاصل شده، به نسل بعد از خود می آموزاند.انتقال فرهنگی، تداوم فرهنگ را امکان پذیر می سازد. در واقع تا زمانی که عوامل تغییر و دگرگون فرهنگ، قوی و قدرتمند نباشند، اعضای جامعه در برابر دگرگونی فرهنگ مقاومت و مخالفت می کنند. برای مثال در هر فرهنگی، شیوه خاصی برای لباس پوشیدن وجود دارد. فقط هنگامی این شیوه دستخوش تغییر می شود که تحت تأثیر عوامل فرهنگی نو و جدید ( نوآوری فرهنگی ) قرار گیرد و از طرف اکثریت جامعه مورد پذیرش قرار گیرد ( صالحی امیری، 1386 ).
15- پویایی فرهنگی
فرهنگ ها در ارتباط با نیازهای بشری شکل می گیرند. فرهنگ های پویا توان مقابله با چالش های جدید را دارند و از آنها هراسی ندارند و در صورت نیاز به وام گرفتن از فرهنگ های دیگر با آغوش باز آنچه را که در این زمینه لازم است دریافت کرده و سپس با توجه به ارزش ها و هنجارها فرهنگ خود به بومی سازی می پردازند. هرگاه فرهنگی از ویژگی پویایی ( دینامیک بودن ) برخوردار باشد، امکان تولید و بازتولید را در خود ایجاد می کند و توانایی تأمین نیازهای فرهنگی یک جامعه را خواهد داشت.هرگاه فرهنگ فاقد عنصر پویایی باشد ( فرهنگ ایستا )، به مصرف گرایی فرهنگی رو می آورد و به ناچار جامعه نیازهای فرهنگی خود را از مجموعه تولیدات فرهنگی وارداتی تأمین و اشباع خواهد کرد.
16- ضرورت آشنایی با فرهنگ مدرن
گستره و تسلط فرهنگ و تمدن غرب بر مشرق زمین و انفعال و تأثیرپذیری برخی از آنان، بحث و کاوش در این باره را ضروری می سازد. آشنایی با جهان بینی مدرن و تمدن و فرهنگ جدید غرب برای مشرق زمین ضروری می باشد، چراکه تحول سریع و فراگیر فرهنگ غرب، دنیای مدرن را از سده های پیشین تمدن مغرب زمین، به صورت چشمگیری ممتاز ساخته است. این تحول فراگیر که به دنبال خویش، فناوری و صنایع مختلفی را پدید آورده، سبب شد که بهره وری انسان دنیای مغرب زمین از جهان مادی بسیار راحت تر و گسترده تر شود.17- تعاریف مدرنیته
در خصوص مدرنیته تعاریف مختلفی ارائه شده است، اما این به معنای اتفاق نظر میان اندیشمندان حوزه اندیشه سیاسی و فلسفه سیاسی نیست.به اعتقاد اندیشمندانی چون آشوری، مدرنیته معادل و ترجمه تجدد در فارسی است. اما در چند معنی و به صورت دقیق به کار برده می شود. به اعتقاد او، این واژه دارای خصوصیات و ویژگی های گوناگونی است که بخشی از این ویژگی ها ناظر به مادیات تکنولوژیک و برخی دیگر جنبه غیرتکنولوژیک دارد ( آشوری، 1352: 186 ).
مدرنیته برخلاف صنعت مدرن که اشاره به زمان و مکان خاص ندارد، اشاره ای نسبتاً مشخص به زمان، مکان و تمدن معلوم است. اصولاً تعریف مدرنیته نوعی شرایط یا دوره زمانی و جایگاه یا موقعیت مکانی برای مدرنیته در نظر می گیرد یا مدرنیته آن را با آن ملازم و ملازم و همراه می سازد ( گیدنز، 1380: 137 ). مکان و تمدنی که مورد اشاره این اصطلاح است، دنیای غرب، اروپا و آمریکای شمالی می باشد. از این منظر مدرنیته مقوله ای است فلسفی که در غرب پدیدار شده و به این ترتیب این اصطلاح درباره تمدن جدیدی است که در چند قرن گذشته در اروپا و آمریکای شمالی پیدایش، گسترش یافت ( کهون، 1381: 11 ).
18- ویژگی های مدرنیته
در بیان ویژگی های مدرنیسم، گروهی از اندیشمندان به بیان ویژگی های کلی آن بسنده کرده اند ( طالبی، 1379: 59-65 )، ولی برخی دیگر به طور مشخص تر و جزئی تر، ویژگی های مدرنیسم را در شاخه های گوناگون، همچون معرفت شناسی، انسان شناسی و جامعه شناسی برشمرده اند. ( نصیری، (4) 1381 )19- تحولات فرهنگی در غرب
در هر جامعه نوع و کیفیت لباس زنان و مردان، علاوه بر آنکه تابع شرایط اقتصادی و اجتماعی و اقلیمی آن جامعه است، به شدت تابع جهان بینی و ارزش های حاکم بر فرهنگ آن جامعه و حتی مبین و آیینه آن جهان بینی است.تمدن غرب، جلوه یک زندگی است که در آن، دیگر معنویت و تقدس اصالت ندارد و انسان دیگر موجودی نیست که حامل روح الهی بوده و بتواند خلیفه خدا در زمین شود. اختیار غرب به دست نظامی است که ماده را اصل می داند و هر ارزش فراتر از ماده را غیرعلمی می شمارد و آن را توهم و تخیل و روبنا محسوب می کند. این تحول همزمان با رنسانس در فرهنگ غربی روی داد و او را از ارزش های خدایی و معنوی جدا کرد. به دنبال رنسانس، سبک تازه ای در ادبیات و هنر اروپا به وجود آمد که در آن، انسان اصل و محور و مبنای همه چیز بود، انسانی که مادی و دنیوی بود. انسان گرایی که مخصوصاً در این دوره در قالب ادبیات و هنر جلوه گر شده، و از آن به عنوان یک سبک خاص « اومانیسم » تعبیر می شود، بیش از هر چیز در نقاشی و مجسمه سازی آشکار است. بهترین راه برای درک تفاوت دو بینش جدید و قدیم، مقایسه صورت هایی است که نقاشان به تخیل خود از مریم مقدس کشیده اند ( حداد عادل، 1368: 9-27 ).
20- مدگرایی
واژه مد در لغت به معنای سلیقه، اسلوب، روش، شیوه و ... به کار می رود و در اصطلاح، عبارت است از: روش و طریقه ای موقتی که بر اساس ذوق و سلیقه افراد یک جامعه و سبک زندگی از جمله شکل لباس پوشیدن و ... را تنظیم می نماید. نکته قابل تأمل در این تعریف، موقتی بودن رفتار است، بنابراین می توان گفت: مد به تغییر سلیقه ناگهانی و مکرر همه یا بعضی از افراد یک جامعه اطلاق می شود ( محمدنژاد، 1383 ).آنچه امروزه به عنوان مد و به صورت افراطی آن در جوامع مختلف رواج می یابد، شکل مذموم و ناپسند آن است که عموماً از سوی کشورهای سرمایه داری غربی در سایر کشورها رواج می یابد. هدف از ترویج این نوع از مد، تضعیف ارزش ها، هنجارها، الگوهای فرهنگی و در ادامه تضعیف اقتصاد، فرهنگ و سلطه سیاسی بر سایر جوامع است ( همان ).
مد امری پویا و مبتکرانه است و معمولاً سبک هایی را از فرهنگ های گوناگون وام می گیرد. درگذشته این گونه بوده است که طبقات متمول مد را ایجاد می کرد و طبقات فرودست مد را تقلید می کرد. طبقات ثروتمند برای اینکه تفکیکی از طبقات فرودست داشته باشد دائم در حال تغییر و تحول مد بودند. به عقیده « زیمل »، مد هم میل به گردهم آمدن و اجتماع با دیگران را ارضا می کند و هم میل به جدایی و ممتاز بودن از دیگران را ( استوتزل، 1354: 285 ). در نگاهی بدبینانه، اکنون در سطح جهان مد به گونه ای درآمده است که طبقات متمول جای خود را به کشورهای توسعه یافته داده اند و طبقات فرودست به کشورهای در حال توسعه. طبق نظریه جرج زیمل، مد تغییر غیرمتمرکز جنبه های فرهنگی زندگی است و از یک تنش اساسی و پایه ای در وضعیت اجتماعی انسان ها ناشی می شود.
مد و مدگرایی، پدیده ای است که همسو با سایر پدیده های جهانی شدن دنیای امروز به نحو چشمگیری گسترش یافته است. این فراگرد اجتماعی به شکلی بی سابقه در لایه های اجتماعی جوامع نوین، ریشه دوانیده است، به طوری که بسیاری آن را اجتناب ناپذیر و یا حتی برخی به کارکردهای مثبت آن برای زندگی اجتماعی تأکید ورزیده اند. در این راستا، تئوری های متعددی تدوین شده است.
21- روش شناسی تحقیق
این تحقیق از نظر هدف و نوع، کاربردی و از نظر روش تحقیق، توصیفی- تحلیلی می باشد. از این روش برای بررسی توزیع ویژگی های یک جامعه استفاده می شود. گردآوری اطلاعات مورد نیاز تحقیق، یکی از مراحل اساسی آن است. در این پژوهش، گردآوری اطلاعات هم از طریق روش های کتابخانه ای و هم از طریق روش های میدانی صورت گرفته است. در مطالعات کتابخانه ای باتوجه به توصیفی بودن روش تحقیق، ادبیات تحقیق، بیان موضوع و اهمیت موضوع، مطالعه شده است. در مطالعات میدانی که از طریق پرسشنامه صورت گرفته است، تعدادی سؤال درباره متغیرهای مورد سنجش در تحقیق تهیه شد، به گونه ای که اطلاعات موردنظر را از جامعه یا نمونه مورد مطالعه گردآوری کرده و مطابق با اهداف تحقیق « تأثیر ماهواره بر پوشش دختران دبیرستانی » پرداخته شود.در رابطه با روایی و پایایی پرسشنامه ها نیز در گام نخست، اعتبار داده های جمع آوری شده محک زده شد تا مشخص شود اطلاعات استخراج شده از پرسشنامه تا چه میزان با واقعیت های اجتماعی تطبیق دارند. برای این منظور ضریب آلفای کرونباخ محاسبه شده است.
1-21- جامعه و نمونه آماری
جامعه آماری، حوزه تعمیم نتایج و یافته های پژوهش است. از این روی جامعه آماری دربردارنده کلیه افراد مورد بررسی است که پژوهشگر از میان آنان، واحدهای نمونه خود را گزینش می کند. لذا جامعه آماری پژوهش حاضر، واحد تحلیل و واحد مشاهده دانش آموزان دختر دبیرستانی که در تمامی نواحی شمال، جنوب، مرکز، شرق و غرب منطقه سه آموزش و پرورش شهر تهران می باشند.2-21- روش تجزیه و تحلیل اطلاعات
در تحلیل استنباطی، همواره محقق با جریان نمونه گیری و انتخاب یک گروه کوچک موسوم به نمونه از یک گروه بزرگ تر، موسوم به جامعه آماری یا جمعیت اصلی سروکار دارد. پژوهشگر به وسیله داده ها و اطلاعات حاصل از نمونه به برآورد و پیشگویی ویژگی های جمعیت مورد مطالعه می پردازد و پیش از انجام آزمون فرضیه ها ابتدا اعتبار داده های جمع آوری شده محک زده شده است تا مشخص گردد اطلاعات استخراج شده از پرسشنامه تا چه میزان با واقعیت های اجتماعی تطبیق دارد. برای این منظور، ضریب آلفای کرونباخ محاسبه شده است. اطلاعات گردآوری شده در راستای فرضیات سه گانه تحقیق صورت گرفته است که در آن متغیرهای پوشش، ماهواره، سال تحصیلی و رشته تحصیلی مورد بررسی قرار گرفته است. در نهایت پس از آزمون فرضیات، راهکارهای مطلوب جهت نحوه پوشش دختران و مقابله با تأثیر منفی ماهواره بر آن در راستای این متغیرها ارائه شده است.22- مدل تحلیلی تحقیق
در تنظیم اطلاعات و داده ها و عرضه آنها در فرم اطلاعات آماری و نمایش گرافیکی به صورت نمودارهای ستونی، هیستوگرام و نظایر آن از متداول ترین ابزار و تکنیک های آماری موجود در مجموعه نرم افزار آماری ( spss ) استفاده شده است. توزیع فراوانی و درصد متغیرهای مورد نظر در فرم جداول یک بعدی و با شاخص های کمی آماری نظیر نما، میانه، میانگین، انحراف معیار و نظایر آن نمایش داده شده است. جداول متقاطع به صورت دو متغیر و در بخش مربوط به آزمون فرضیات منظور شده است. برای آزمون فرضیات تحقیق از آزمون ضریب همبستگی اسپیرمن و آزمون پارامتریک مقایسه میانگین ها تحلیل واریانس یک طرفه استفاده شده است.محقق برای جمع آوری اطلاعات خام ( دیدگاه و نظرات جامعه آماری ) اقدام به توزیع پرسشنامه بین جامعه مورد بررسی نموده است که از تعداد 500 پرسشنامه توزیع شده، فقط تعداد 200 پرسشنامه تکمیل و به محقق عودت داده شد.
برای آشنایی اجمالی با کلیت داده ها و یافته های پژوهشی و توصیف جداول یک بعدی، فراهم آوردن بستر مناسب برای تحلیل داده ها، فرض آزمایی تبیین یافته ها و نتیجه گیری نظری جهت اندازه گیری نقش عوامل فرهنگی ( باورها، ارزش ها و رفتارها ) در نواقص اجرایی اصل 44 قانون اساسی ( سیاست های خصوصی سازی ) از دیدگاه مدیریت امور فرهنگی، با بهره مندی از آماره های توصیفی ابتدا کم و کیف متغیرهای وابسته و مستقل مورد توصیف قرار می گیرند.
با بهره گیری از یافته ها و نتایج جداول توافقی و دوبعدی که به کمک آزمون های آماری، سطح معنی داری و ضرایب همبستگی آنها سنجش و آزمون شده است، در قالب جداول، نتایج روابط معنی داری و قابل قبول متغیرهای مستقل با متغیر وابسته پژوهش با تمیز روابط متغیرهای تأیید و رد شده ( H0, H1 )، نشان داده می شوند.
23- تحلیل داده ها
در اینجا متغیر از طریق جداول یک بعدی و برحسب فراوانی و درصد توصیف می شوند.در مورد گویه پایه تحصیلی، پاسخگویان چنین پاسخ داده اند: 53 نفر، معادل 26/5 درصد سال اول، 62 نفر معادل، 31 درصد سال دوم و 85 نفر معادل 42/5 درصد در سال سوم مشغول به تحصیل می باشند.
نتایج پاسخ ها در مورد گویه رشته تحصیلی بدین شرح است: 84 نفر، معادل 42 درصد علوم ریاضی، 50 نفر، معادل 25 درصد، علوم تجربی، 37 نفر، معادل 18/5 درصد علوم انسانی و 29 نفر، معادل 14/5 درصد پاسخی نداده اند.
در مورد گویه وضعیت تأهل نتیجه پاسخ ها نشان داد: 172 نفر، معادل 86 درصد مجرد، 21 نفر معادل 10/5 درصد، متأهل و 7 نفر، معادل 3/5 درصد پاسخی نداده اند.
پایین ترین « سن پاسخگویان » متعلق به کسانی است که سن 14 سال دارند و بالاترین سن 28 سال می باشد. میانگین سن افراد برابر با 17 می باشد. سن نیمی از پاسخگویان مساوی یا کمتر از 17 سال و نیمی دیگر بیش از آن می باشد. همچنین توزیع سنی پاسخگویان حکایت از نرمال بودن این متغیر دارد.
توزیع فراوانی و درصد پاسخگویان در مورد گویه ( شغل پدر ) بدین شرح می باشد: 122 نفر، معادل 61 درصد شغل آزاد دارند، 10 نفر، معادل 5 درصد، پزشک و 68 نفر، معادل 34 درصد کارمند هستند ( مشاغلی مثل حسابدار، معلم، دفتردار، بایگان و ... در اینجا به صورت کلی کارمند درنظر گرفته شده است ).
نتیجه پرسشنامه در مورد گویه میزان تحصیلات پدر نشان داد: 41 نفر از پاسخگویان، معادل 20/5 درصد زیردیپلم، 78 نفر از پاسخگویان، معادل 39 درصد دارای تحصیلات دیپلم، 24 نفر، معادل 12 درصد فوق دیپلم، 34 نفر معادل 17 درصد لیسانس، 13 نفر معادل 6/5 درصد فوق لیسانس می باشند و 10 نفر، معادل 5 درصد دکتری پاسخ داده اند.
در مورد گویه میزان درآمد پدر، پایین ترین « میزان درآمد » متعلق به کسانی است که درآمد 200 هزار تومان را دارند و بالاترین درآمد متعلق به کسانی است که درآمد 1/850/000 تومان را دارند. بیشترین افراد درآمدی برابر با 400 هزار تومان دارا می باشند. درآمد نیمی از پاسخگویان مساوی یا کمتر از 500 هزار تومان و نیمی دیگر بیش از آن می باشد. میانگین درآمد پاسخگویان 546/86 هزار تومان می باشد.
پاسخ های مربوط به گویه شغل مادر نشان می دهد، 143 نفر، معادل 61 درصد خانه دار، 2 نفر، معادل 1 درصد پزشک و 55 نفر، معادل 27/5 درصد کارمند هستند.
در مورد گویه میزان تحصیلات مادر نیز 50 نفر از پاسخگویان معادل 25 درصد زیردیپلم، 89 نفر از پاسخگویان معادل 44/5 درصد دارای تحصیلات دیپلم، 14 نفر معادل 7 درصد فوق دیپلم، 37 نفر معادل 18/5 درصد لیسانس، 8 نفر، معادل 4 درصد فوق لیسانس می باشند و 2 نفر، معادل 1 درصد با تحصیلات دکتری پاسخ داده اند.
نتایج مربوط به سطح برخورداری از امکانات رفاهی پاسخگویان نشان می دهد: 7 نفر، معادل 3/5 درصد در مورداین گویه گزینه کم، 122 نفر، معادل 61 درصد متوسط و 71 نفر، معادل 35/5 درصد گزینه زیاد را انتخاب کرده اند. منظور از امکانات رفاهی داشتن یک اتاق مجزا، کامپیوتر و وسایل ارتباط جمعی است.
توزیع فراوانی و درصد پاسخگویان در مورد گویه ( پوشش انتخابی شما کدام گزینه می باشد؟ ) نشان می دهد: 96 درصد معادل 48 درصد در مورد این گویه مانتو روسری، 46 نفر معادل 24 درصد مانتو و مقنعه، 56 نفر، معادل 28 درصد چادر و 2 نفر، معادل 1 درصد گزینه بدون پاسخ را انتخاب کرده اند.
48 درصد از پاسخگویان در مورد اینکه آیا ترجیح می دهند در زمینه پوشش با مد روز جلو بروند، موافق هستند و 18/5 درصد از آنان بی نظر و 32/5 درصد آنان مخالف هستند. این آمار نشان می دهد: اکثر جوانان دوست دارند از مد روز تبعیت کنند.
21 درصد از دختران، جدیدترین لباس ها را از طریق اینترنت جستجو می کنند و 33 درصد در این باره نظری ندارند و 46 درصد مخالف این موضوع می باشند.
66/5 درصد از دختران، مانتو را به چادر ترجیح می دهند، 15/5 درصد نظری ندارند و 18 درصد چادر را به مانتو ترجیح می دهند.
71 درصد از دختران حجاب را ارزش دینی می دانند که باید آن را حفظ کنند، 22 درصد نظری ندارند و تنها 7 درصد مخالف این موضوع می باشند.
20/5 درصد اعتقاد دارند که زیباشدن و آرایش کردن موجب احترام می شود، 23 درصد نظری ندارند و 56/5 درصد مخالف این موضوع هستند.
60/5 درصد اعتقاد دارند که خداوند در آخرت بدحجابان را مجازات می کند، 29 درصد نظری ندارند و تنها 10/5 درصد مخالف این موضوع هستند و این نشان از ایمان ریشه دار در دختران دارد.
52 درصد از پاسخگویان ماهواره را به رسانه های داخلی ترجیح می دهند و 19/5 درصد نظری ندارند، 27 درصد مخالف این موضوع می باشند و 1/5 درصد پاسخی ندادند. این آمار نشان از ضعف رسانه های داخلی در جلب نظر جوانان دارد.
39 درصد موافق آزادشدن حجاب در جامعه هستند، 17/5 درصد نظری ندارند و 43/5% مخالف این موضوع می باشند.
81/5 درصد عنوان کرده اند: خانواده با پوشش بیرون از خانه آنان موافق هستند، 7 درصد نظری نداشتند، 8/5 درصد مخالف این موضوع بودند و 3 درصد پاسخی ندادند.
28 درصد افراد ترجیح می دهند در زمینه لباس پوشیدن با دوستان خود مشورت کنند، 19 درصد نظری نداشته و 53 درصد مخالف این موضوع می باشند.
16 درصد ترجیح می دهند الگوی لباس خود را از ماهواره بگیرند، 18/5 درصد نظری ندارند، 64/5 درصد مخالف این موضوع می باشند و 1 درصد افراد نیز پاسخی ندادند.
32/5 درصد پاسخگویان عنوان کرده اند که ماهواره تأثیر منفی بر پوشش بانوان دارد، 34 درصد نظری ندارند، 32 درصد مخالف این موضوع هستند و 1/5 درصد پاسخی ندادند.
در مورد این سؤال آیا ماهواره تأثیر مثبتی بر روی پوشش بانوان دارد، تنها 11 درصد موافق، 44/5 درصد نظری نداشته، 43/5 درصد مخالف این موضوع بودند و 1 درصد پاسخی ندادند.
49/5 درصد از افراد عنوان کردند نوع پوشش زنان در فیلم ها و شوهای ماهواره ای بر نوع پوشش بانوان تأثیر دارد، 26/5 درصد نظری نداشتند، 23 درصد مخالف این موضوع بودند و 1 درصد پاسخی ندادند.
در جواب این سؤال که آیا ماهواره موجب تغییر الگوی پوشش زنان در جامعه شده است، 52 درصد موافق، 20 درصد نظری نداشته و تنها 28 درصد مخالف این موضوع بودند.
27 درصد از افراد اعتقاد داشتند، فرهنگ ما دارای ظرفیتی است که می تواند جلوی تأثیرات منفی ماهواره بر پوشش بانوان را بگیرد و 41 درصد نظری نداشتند و 32 درصد مخالف این قضیه هستند. این آمار نشان می دهد دستگاه های فرهنگی ما باید در این زمینه قویاً کار کنند.
51 درصد از پاسخگویان معتقدند: الگوی پوشش مورد قبول جامعه به واسطه ماهواره تغییر کرده است، 29 درصد نظری نداشته و 20 درصد مخالف این موضوع هستند.
55/5 درصد از افراد اعتقاد دارند، به واسطه تغییرات وضع فرهنگی، طبیعی است که در زمینه پوشش زنان ایرانی تجدیدنظر شود، 34 درصد نظری نداشته و تنها 10/5 درصد مخالف این موضوع هستند. این نتایج نشان می دهد، بانوان ایرانی با ایمان به پوشش اهمیت فراوانی می دهند ولی دوست دارند که این پوشش متنوع و با شرایط روز طراحی شود تا نیاز به نوجویی آنان نیز ارضا شود.
67 درصد از پاسخگویان اعلام کردند: در همه شرایط و محافل پایبند به پوشش هستند و تنها 20 درصد نظری نداشته و 13 درصد با این نظر مخالف می باشند.
24- آمار استنباطی
در تحلیل استنباطی، همواره محقق با جریان نمونه گیری و انتخاب یک گروه کوچک موسوم به نمونه از یک گروه بزرگ تر، موسوم به جامعه آماری یا جمعیت اصلی سروکار دارد. پژوهشگر به وسیله داده ها و اطلاعات حاصل از نمونه به برآورد و پیشگویی ویژگی های جمعیت مورد مطالعه می پردازد.24-1- آزمون فرضیه
فرضیه مخالف: بین گرایش به ماهواره در بین دانش آموزان و نحوه پوشش دختران دبیرستانی رابطه وجود دارد.
فرضیه صفر: بین گرایش به ماهواره در بین دانش آموزان و نحوه پوشش دختران دبیرستانی رابطه وجود ندارد.
جدول ضریب همبستگی اسپیرمن بین « گرایش به ماهواره در بین دانش آموزان » و نحوه پوشش دختران دبیرستانی
گرایش به پوشش |
شاخص های آماری |
متغیر |
-0/661 |
ضریب همبستگی اسپیرمن |
گرایش به ماهواره در بین دانش آموزان |
0/001 |
سطح معنی داری یک دامنه |
|
200 |
تعداد |
جدول ضریب همبستگی اسپیرمن بین « گرایش به ماهواره در بین دانش آموزان » و نحوه پوشش دختران دبیرستانی
مطابق ارقام مذکور در جدول، ضریب همبستگی این دو متغیر 0/661- و در سطح 0/001 معنی دار است و رابطه معکوس و منفی بین دو متغیر وجود دارد. به عبارت دیگر، هر اندازه میزان گرایش به ماهواره در بین دانش آموزان بیشتر می شود، گرایش آنها به نحوه پوشش تقلیل می یابد. اما نه در صد درصد موارد بلکه در 66 درصد از موارد این امر امکان پذیر است و این نتیجه قابل تعمیم می باشد. بنابراین، فرضیه پژوهشی مبنی بر رابطه بین « گرایش به ماهواره در بین دانش آموزان » و « نحوه پوشش دختران دبیرستانی » تأیید می شود. شدت ارتباط این دو متغیر ( 0/661- ) در سطح متوسط به بالا ارزیابی می شود. در شکل بعدی نمودار پراکندگی دو متغیر به نمایش درآمده است.
نمودار پراکندی بین « گرایش به ماهواره در بین دانش آموزان » و نحوه پوشش دختران دبیرستانی
24-2- فرضیه فرعی اول
فرضیه مخالف: میزان گرایش دانش آموزان به نحوه پوشش دختران دبیرستانی به تفکیک سال های تحصیلی متفاوت است.فرضیه صفر: میزان گرایش دانش آموزان به نحوه پوشش دختران دبیرستانی به تفکیک سال های تحصیلی متفاوت نیست.
منابع تغییر |
مجموع مجذورات |
درجه آزادی |
میانگین مجذورات |
F |
سطح معنی داری |
بین گروهی |
746/929 |
2 |
373/465 |
4/061 |
0/020 |
درون گروهی |
11679/563 |
127 |
91/965 |
|
|
جمع |
12426/492 |
129 |
|
|
|
جدول تفاوت میزان گرایش دانش آموزان به نحوه پوشش دختران دبیرستانی به تفکیک سال های تحصیلی ( با استفاده از تحلیل واریانس یکطرفه )
با توجه به F محاسبه شده ( 4/061 ) و سطح معنی داری ( 0/020 ) می توان قضاوت کرد که بین میانگین میزان گرایش دانش آموزان به نحوه پوشش به تفکیک سال های تحصیلی تفاوت معنی داری وجود دارد. برای مشخص کردن کمترین و بیشترین تفاوت از آزمون LSD ستفاده که در جدول زیر آمده است.
سال های تحصیلی |
|
اختلاف میانگین |
انحراف معیار |
سطح معنی داری |
فاصله اطمینان |
|
سال سوم |
سال اول |
-3/44 |
3/306 |
0/030 |
9/98 |
3/10 |
|
سال دوم |
1/57 |
3/251 |
0/020 |
4/86 |
8 |
سال اول |
سال سوم |
3/44 |
3/306 |
0/030 |
3/10 |
9/98 |
|
سال دوم |
5/01 |
1/763 |
0/005 |
1/52 |
8/50 |
سال دوم |
سال سوم |
-1/57 |
3/251 |
0/020 |
8 |
4/86 |
|
سال اول |
-5/01 |
1/763 |
0/005 |
8/50 |
1/52 |
پس آزمون ( LSD ) تفاوت میزان گرایش دانش آموزان به نحوه پوشش دختران دبیرستانی به تفکیک سال های تحصیلی
با توجه به جدول بالا و استفاده از پس آزمون LSD می توان دریافت: افرادی که در سال اول دبیرستان هستند در مقایسه با افرادی که سال سوم دبیرستان هستند با اندازه 3/44 واحد از میانگین میزان گرایش بیشتری به پوشش برخوردارند و در مقایسه با افرادی که سال دوم دبیرستان هستند به اندازه 5 واحد از میانگین میزان گرایش بیشتری به پوشش دختران دبیرستانی برخوردارند. همچنین افرادی که سال سوم دبیرستان هستند در مقایسه با افرادی که سال دوم دبیرستان هستند به اندازه 1/57 واحد از میانگین میزان گرایش بیشتری برخوردارند. در یک جمع بندی با استناد به سطح معنی داری این تفاوت می توان بیان داشت: این تفاوت قابل تعمیم به کل جامعه آماری می باشد و حداکثر تفاوت میانگین میزان گرایش مربوط به افرادی است که سال اول دبیرستان هستند و حداقل آن مربوط به افرادی است که سال سوم دبیرستان هستند و بقیه در مراتب بعدی قرار دارند.24-3- فرضیه فرعی دوم
فرضیه مخالف: میزان گرایش دانش آموزان به نحوه پوشش دختران دبیرستانی به تفکیک رشته تحصیلی متفاوت است.فرضیه صفر: میزان گرایش دانش آموزان به نحوه پوشش دختران دبیرستانی به تفکیک رشته تحصیلی متفاوت نیست.
منابع تغییر |
مجموع مجذورات |
درجه آزادی |
میانگین مجذورات |
F |
سطح معنی داری |
بین گروهی |
1718/535 |
2 |
859/268 |
9/153 |
0/000 |
درون گروهی |
16522/191 |
176 |
93/876 |
|
|
جمع |
18240/726 |
178 |
|
|
|
جدول تفاوت میزان گرایش دانش آموزان به نحوه پوشش دختران دبیرستانی به تفکیک رشته تحصیلی با استفاده از تحلیل واریانس یکطرفه )
با توجه به F محاسبه شده ( 9/153 ) و سطح معنی داری ( 0/000 ) می توان قضاوت کرد که بین میزان گرایش دانش آموزان به نحوه پوشش به تفکیک رشته تحصیلی تفاوت معنی داری وجود دارد. برای مشخص شدن کمترین و بیشترین تفاوت از آزمون LSD استفاده شده که در جدول زیر آمده است:
رشته تحصیلی |
|
اختلاف میانگین |
انحراف معیار |
سطح معنی داری |
فاصله اطمینان |
|
انسانی |
ریاضی |
5/10 |
2/457 |
0/039 |
0/25 |
9/95 |
|
تجربی |
9/39 |
2/398 |
0/000 |
4/65 |
14/12 |
ریاضی |
انسانی |
-5/10 |
2/457 |
0/039 |
-9/95 |
-0/25 |
|
تجربی |
4/29 |
1/548 |
0/006 |
1/23 |
7/34 |
تجربی |
انسانی |
-9/39 |
2/398 |
0/000 |
-14/12 |
-4/65 |
|
ریاضی |
-4/29 |
1/548 |
0/006 |
-7/34 |
-1/23 |
جدول پس آزمون ( LSD ) تفاوت میزان گرایش دانش آموزان به نحوه پوشش دختران دبیرستانی به تفکیک رشته تحصیلی ( با استفاده از تحلیل واریانس یکطرفه )
با توجه به جدول بالا و استفاده از پس آزمون LSD می توان دریافت: افرادی که در رشته علوم انسانی تحصیل می کنند در مقایسه با افراد رشته علوم تجربی 9/39 واحد از میانگین میزان گرایش به پوشش بالاتری برخوردارند و در مقایسه با افرادی که در رشته علوم ریاضی تحصیل می کنند 5/1 واحد از میانگین بیشتری برخوردارند. همچنین دانش آموزان رشته ریاضی در مقایسه با دانش آموزان علوم تجربی، 4/29 واحد از میانگین بیشتری برخوردارند. در یک جمع بندی می توان گفت: با استناد به سطح معنی داری، این تفاوت قابل تعمیم به کل جامعه آماری می باشد و حداکثر تفاوت میانگین میزان گرایش به پوشش مربوط به افرادی است که در رشته علوم انسانی هستند و حداقل آن مربوط به دانش آموزان رشته علوم تجربی است و بقیه در مراتب بعدی قرار دارند.
25- نتیجه گیری
علی رغم آنکه گفته می شود: ماهواره موجبات رشد و آگاهی مردم و تبادل اطلاعات را فراهم می آورد، لیکن نباید این نکته را از نظر دور داشت که القای مسائل کذب در بعد اخبار و اطلاعات و ارائه برنامه های تخریب کننده فرهنگ ها، از جمله روش هایی است که از دیرباز مورد توجه دولت های استعماری و استثمارگر بوده و اکنون با دستیابی به این صنعت، با شدت بیشتری تعقیب و پیگیری می شود. به نظر می رسد، اگرچه امکانات کشورهای مورد هجوم از بعد فنی بسیار محدود یا حتی صفر است، لیکن نباید از نظر دور داشت که آمادگی و آگاهی کامل مردم همراه با تقویت پایه های ایمانی بهترین راه حل در این خصوص است. به عبارت دیگر، مسئولان فرهنگی کشور باید تلاش های بیشتر و گسترده ای را در راستای غنی سازی فرهنگ مردم، مخصوصاً قشر نوجوان و جوان، به عمل آورند تا خودشان به پوچی تبلیغات گمراه کننده ارسالی پی برده و با آگاهی کامل، از فرو افتادن در منجلاب فساد گسترده شده، خودداری کنند. در این زمینه، مسئولیت وسایل ارتباط جمعی به ویژه رادیو و تلویزیون بسیار شایان توجه بوده و مسئولان امر باید تلاش کنند تا محتوا و شکل برنامه ها را به نحوی تنظیم و تهیه کنند که نیازی به ماهواره و برنامه های آن نباشد و این تنها راه یا بهترین راهی است که از جهت بعد فرهنگی می توان در نظر گرفت.پی‌نوشت‌ها:
1. استادیار و عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات.
2. کارشناس ارشد مدیریت فرهنگی.
3. cultural Transmission
4. http://www.hawzah.net/hawzah/magazines/magaArt.aspx?magazine NumberID=46368=35032.
1. آشوری، داریوش، ما و مدرنیته، تهران: مؤسسه فرهنگی صراط: 1352.
2. استوتزل، ژان، روان شناسی اجتماعی، ترجمه علی محمد کاروان، تهران: انتشارات دانشگاه تهران: 1354.
3. امام خمینی (رحمه الله)، روح الله، صحیفه نور، مجموعه رهنمودهای امام خمینی (رحمه الله)، مرکز مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی، وزارت ارشاد اسلامی، 1361.
4. بهزاد، حمیدرضا، امنیت ملی و فروش ماهواره ای، نشریه سیاست دفاعی، 1375.
5. حداد عادل، غلامعلی، فرهنگ برهنگی و برهنگی فرهنگی، انتشارات سروش، 1368.
6. دادگران، سیدمحمد، مبانی ارتباطات جمعی، انتشارات فیروزه، 1377.
7. صالحی امیری، سیدرضا مفاهیم و نظریه های فرهنگی، تهران: انتشارات ققنوس: 1386.
8. طالبی، ابوتراب، تجدد، سنت و احیاگری، اندیشه حوزه، سال 6، شماره 1، 1379.
9. کهون، لارنس، از مدرنیسم تا پست مدرنیسم، ترجمه عبدالکریم رشیدیان، تهران: نشر نی، 1381.
10. گیدنز، آنتونی، 1380، پیامدهای مدرنیته، ترجمه محسن ثلاثی، 1380.
11. محمدنژاد، علیرضا، مدگرایی، نشریه نسیم البرز، 83/4/15.
12. محمدی نیا، اسدالله، آنچه باید یک زن بداند، بخش های 3، 4 و 5، مجموعه مقالات پوشش و عفاف، دومین نمایشگاه تشخص و منزلت زن در نظام اسلامی: همچنین درباره ضررهای بدحجابی، 1382.
13. مطهری، مرتضی، مسئله حجاب، انتشارات صدرا، 1367.
14. نصیری، منصور، پیامدهای مدرنیسم، 1380:
- http://www.hawzah.net/hawzah/magazines/magaArt.aspx?magazine NumberID=4638id=35032.
منبع مقاله :
صالحی امیری، رضا؛ ( 1390 )، فرهنگ و خانواده، تهران: مجمع تشخیص مصلحت نظام، مرکز تحقیقات استراتژیک، چاپ دوم
سلام، با تشکر از شما
"بررسی تأثیر ماهواره بر پوشش دختران دبیرستانی (2)"
با آدرس: http://harfeto.ir/?q=node/42937
در سایت "حرف تو" انتشار یافت.
چشم به راه مطالب خوب شما هستیم.
هدیه سایت "حرف تو" به شما: بدون ترک گنه انتظار بی معناست..........امید دیدن روی نگار بی معناست
یا علی